İran’da doğan lakin ihtilalden sonra sürgün edilen Azam Ali, 11. Klarnet Şenliği kapsamında Türkiye’ye geldi. 13 Kasım Pazar günü AKM Tiyatro Salonu’nda dinleyicilerle buluşacak.
Azam Ali, çocukluğunda sürgün edildiğinde önce Hindistan’a, akabinde da Amerika’ya gitti. 2004 yılına kadar Vas kümesiyle müzik yaptı lakin her vakit Azam Ali olarak solo söylemeye devam etti. Akabinde Niyaz kümesiyle eşzamanlı müziğini yapmaya devam etti. “Evim” dediği İran’a hasretini her fırsatta lisana getiren Azam Ali’nin hit müzikleri ortasında ‘Refuqe’, ‘Ben Pode Santa Maria’, ‘Endless Reverie’, ‘Forty One Ways’, ‘Neni Desem’, ‘Dem’, ‘Mehman’ (The Guest), ‘Beni Beni’, ‘Leyli’ yer alıyor.
Sesini adeta bir enstrüman üzere kullanan sanatçı, Kürtçe, Türkçe, Arapça, Farsça, Azerice seslendirdiği müziklerini İran’da öldürülen bayanlar için söylüyor. Yalnızca müziğiyle reaksiyon göstermiyor, tıpkı vakitte sokaklarda İran için protestolara katılıyor. Konser öncesi bir ortaya geldiğimiz Azam Ali ile müzikten hayata, sürgün yıllarına ve çocukluğuna uzanan kıssasını konuştuk…
Azam Ali Klarnet Şenliği için İstanbul’da bulunuyorsunuz. Uzun vakit sonra Türkiye’ye geldiniz, neler hissediyorsunuz?
Benim için Türkiye’ye gelmek, eve gelmek gibi. Kendimi her zaman Türkiye’nin kızı üzere hissettim. Son birkaç yıldır gelemiyordum ve benim için epey zordu bu durum.
‘TÜRKİYE’Yİ KONUTUM OLARAK GÖRÜYORUM’
Türkiye ile bağınız nereden geliyor? Bu festivale katılmaya nasıl karar verdiniz?
Festivalden benimle iletişime geçen ve beni davet etmek istediğini söyleyen Serkan Çağrı oldu. Gelebilmek çok güzel bir duygu, Serkan Çağrı’ya bu davet için çok müteşekkirim. Türkiye ile bağıma gelince… Türkiye ile bağlantım çok derin, ikinci bir vatan gibi. İran’da müzik söyleyemediğim, vatanıma gidemediğim için burayı meskenim olarak görüyorum ve sahiden de o denli hissediyorum.
Sizin bu bağınızı Türkiyeli olarak biz de hissediyoruz ki müziklerinize de yansıyor. Alevi müziği albümlerinizde yer almıştı, bunun ötesinde Mahzuni’ye Hürmet albümünde yer aldınız. Olağan bir de Aşık Dertli’nin “Beni Beni” yapıtını de sizin yorumunuzla dinledik. Türküler, Ortadoğu esintileri her vakit yer alıyor müziğinizde. Bu sizin içsel seyahatiniz diyebilir miyiz?
Özellikle Alevi müziğiyle çok derin bir ruh bağım var. Bu müziği yıllardır dinliyorum ve ruhumun lisanının bir modülü olduğunu hissediyorum. Ayrıyeten birçok Alevi müzisyen tanıyorum ve onlardan çok şey öğreniyorum. Bu müziğin memleketler arası seviyede sevilebileceğine inanıyorum ve bu yüzden söylüyorum.
Sufizm, sanıyorum sizin için farklı bir mana taşıyor. Hem sesinize hem de müziğinize ziyadesiyle yansıyor. Etnik çatışmaların ortasında mistisizm sizi nerelere götürüyor?
Doğu kültürünün en hoş tarafı, maneviyat ve mistisizmdeki kadim köklerimizdir. Dünya daha çağdaş ve daha batılılaştıkça, köklerimizle olan bu bağı kaybedemeyeceğimizi hissediyorum. Bu yüzden müziğimde o maneviyat hissimi yaşatmaya çalışıyorum. Benim için din ve tasavvuf ortasında bir fark var, bilhassa tasavvuf tasavvufu. Din, dini doktrini izleyen dışa dönük bir sözdür fakat tasavvuf ferdî ve kişisel bir seyahattir ve bazen bu seyahat Mevlana için olduğu üzere müzik ve şiir yoluyla olur.
‘KALBİM VE RUHUM HER ZAMAN DOĞU’YA İLİŞKİN OLACAK’
Doğu-Batı arasında kaldığınızı düşünüyor musunuz?
Bedenim Batı’da yaşıyor fakat ben Doğu’nun kızıyım, bu yüzden kalbim ve ruhum her zaman Doğu’ya ilişkin olacak ve meskene dönmeyi çok istiyorum.
Müziğe hudut koymuyorsunuz, sesinize de… Sahiden müzikte hudut yok mudur?
Benim için müzik ve müzik söylemek, yalnızca müzikal olarak değil, ruhsal olarak da gelişebilmeniz için çalışmaya ve öğrenmeye devam etmeniz gereken sonsuz bir seyahattir. Bu, özünde ilahi ile müziğin kalbine ve gizemine inen derin bir seyahattir.
Hem Niyaz hem de Azam Ali olarak albümleriniz var… Yaşadıklarınız müziğinize nasıl yansıyor?
Niyaz benim ana projem. Solo albüm yaptığımda müzik Niyaz’a uymuyor ve Niyaz’a uymayan birçok fikrim var. Fakat öbür müzisyenlerle çalışmaktan zevk alıyorum, bu yüzden Niyaz benim en kıymetli projem.
Niyaz ‘HEPİMİZ KÖKÜ OLMAYAN AĞAÇLAR GİBİ OLDUK’
Çocuk yaşlarda İran’ı terk etmek zorunda kaldınız. Sürgünü deneyimlemiş bir anne olarak, çocukken yaşadığınız, bugün vakit zaman sizi meşgul eden anlarınız var mı? İran’da sizi en çok etkileyen neydi çocukluk yıllarınızda?
Belki de Türkiye’de kendimi evimde gibi hissetmemin sebeplerinden biri de bana İran’daki çocukluğumu hatırlatmasıdır. Özgürdük ve tüm ailemle birlikteydim. İhtilalden sonra neredeyse her İranlı aile yok edildi ve ayrıldı. Hepimiz kökü olmayan ağaçlar üzere olduk.
‘İRAN’DAKİ BAYANLARIN SAHİP OLDUĞUM ÖZGÜRLÜĞE SAHİP OLMALARINI DİLİYORUM’
Sanırım 2002 yılında gitmiştiniz İran’a. Sonrasında da gitme durumunuz oldu mu? Bugün hala İran’da kadınlar öldürülüyor. Siz uzakta olsanız, tepkinizi sosyal medyadan gösteriyorsunuz. Peki, duygu olarak, bir kadın olarak İran’da yaşanılanlara nasıl bakıyorsunuz?
Aktivist olmamın nedeni, kadın ve erkeklerin özgür olmasının bir insan hakkı olduğuna inanmamdır. İran’da bayanları görüyorum ve sahip olduğum özgürlüğe sahip olmalarını diliyorum, bu yüzden onlar için konuşmak ve savaşmak benim vazifem. Bakın İran’da bugünlerde kaç genç öldürülüyor. Onları öldürmek, geleceği öldürmektir. İran kendi halkını öldürüyorsa nasıl bir geleceği olabilir? O yüzden de onları yaşamaları, hayatları, umutları ve hayalleri için savaşmalıyız.
Kürtçe, Türkçe, Arapça, Farsça, Azerice ninniler de söylediniz. Bu çocuklar için en suçsuz ninnileri söylüyorsunuz. Hayatın bu kadar da saf olmadığı günümüze bir gönderme mi?
Müziğimde ezilen insanlara ışık tutmayı seviyorum. Ninni albümüm, İran kökleriyle hiçbir ilişkisi olmayan, ABD’de doğan oğlum Iman içindi. Ancak bu tür bir vatan kaybını yaşayan tek çocuk o değil. Ortadoğu’da pek çok çocuk siyaset ve baskı yüzünden acı çekiyor. Bütün bu çocukların anneleri ve babaları için müzik söylemek istedim.
