Dünyada birden fazla ülkede artık her 200 kişiden biri çölyak hastalığı adayıdır. Belirtilerin her hastada birebir takip etmediği bilinmekle birlikte, glüten duyarlılığı eskiye göre daha sık görülmektedir. Çeşitli çölyak testleri ile tanı konulurken bazen hasta kendi hassasiyetini fark edebilir.
Yaşam boyu süren bir besin alerjisi olan çölyak hastalığı, ölümcül olmasa da yaşam standartlarını önemli ölçüde düşürür. Değer verilmediği takdirde osteoporoz, demir eksikliği, deri döküntüsü gibi birçok farklı sağlık sorununa davetiye çıkarabilir. Belirtileri diğer hastalıklara benzer olduğu için bazen teşhis sürecinde akla ilk gelen hastalık olmuyor ve bu durum teşhis sürecini geciktiriyor.
ÇÖLYAK HASTALIĞI BELİRTİLERİ NELERDİR? POTANSİYEL GLÜTEN HASSASİYETİ NASIL TESPİT EDİLİR?
Çölyak hastalığı buğday, arpa ve çavdar gibi besinlerde bulunur. Gluten adı verilen bir proteinin tüketilmesiyle ince bağırsaktaki hücrelerin hasar görmesi olarak tanımlanır. Bir bağışıklık sistemi hastalığıdır ve her yaşta hızla ortaya çıkabilir. Özellikle ailesinde çölyak hastalığı olan çocuklarda görülme olasılığı daha fazladır, bu nedenle genetik geçiş etkilidir.
Sindirim sistemimizin, son zamanlarda adını duyduğumuz ve arpa, buğday ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir protein türü olan glütene karşı vücudumuzdaki olağandışı reaksiyonların tümü glüten duyarlılığından kaynaklanır.
ÇÖLYAK BELİRTİLERİ
-
karın şişliği
-
Anemi
-
İshal
-
Kusma
-
Kabızlık
-
Açık renkli veya kötü kokulu dışkı, artan tuvalet ihtiyacı
-
Karın ağrısı ve kramp
-
İştah kaybı ve gaz sancıları
-
kilo kaybı
-
Yorgunluk ve zayıflık
-
Kemik veya eklem ağrısı
-
Demir eksikliği
-
Baş ağrısı
-
Nedeni bilinmeyen karaciğer hastalıkları
-
Ruh hali değişiklikleri, sonluluk ve depresyon
-
Kısırlık
-
Deri döküntüleri
-
Diş minesi sorunları
ÇÖLYAK HASTALIĞI TÜRLERİ
Klasik Çölyak
Bebeklerde gluten alımına başlandıktan sonra daha çok kendini gösterir. Emilim ve sindirim bozuklukları ön plandadır. Demir, folik asit ve D vitamini eksikliği (kemik gelişim bozuklukları) ve kanama eğilimi (pıhtılaşma bozuklukları) sık görülür.
Atipik Çölyak
Daha büyük çocuklarda ve 5-6 yaş üstü erişkinlerde görülür. Çoğunlukla bulgular hafiftir ve sindirim sistemi dışındadır. Boy kısalığı, diş minesinde zayıflık ve demir eksikliğinin yanı sıra sindirim sistemi ile ilgili tekrarlayan karın ağrısı, bulantı, kusma, karaciğer enzimlerinde yükselme ve kabızlık gibi tipik bulgular görülür. Bu hastalara teşhis koymak oldukça zor olduğu için kelime şikayeti olan kişilere teşhis koyarken titiz davranmak gerekiyor.
Atipik Çölyak
Bu tip çölyak, hassas bağırsak sendromu ile karıştırılabilir. Nedeni açıklanamayan demir, folik asit ve vitamin B12 eksikliği, kemik gelişme sorunları, tekrarlayan karın ağrısı, karın şişkinliği ve serum albümin düzeylerinde azalma gibi durumlarda çölyak hastalığı da düşünülmelidir.
Sessiz Çölyak
Herhangi bir şikayeti veya semptomu olmayan bireylerin yakınlarında veya başka bir nedenle yapılan tetkiklerde çölyak hastalığı tanısı konması sonucu yapılan aile taramalarında çölyak hastalığının saptanmasıdır.
Potansiyel Çölyak Hastalığı
Çölyak testlerinde pozitif sonuç veren ancak ince barsak biyopsilerinde normal veya minimal değişiklik gösteren bir varyanttır. İlerleyen yıllarda gluten duyarlılığı oluşabileceği için düzenli bir hekim kontrolünde olmakta fayda var.
Çölyaksız Gluten Duyarlılığı
Kanda çölyak hastalığına özgü antikor bulunmamasına rağmen gluteni tolere etmeyen ve ince bağırsak dokusunda hasar göstermeyen bir durumdur. Çölyak olmayan glüten duyarlılığı, nüfusun yaklaşık yüzde 20’sinde bulunur.
